Aangelegde ecosystemen verminderen kans op overstromingen

Bescherming tegen als maar zwaardere overstromingsrampen kan wereldwijd op vele locaties verbeterd worden door de aanleg van ecosystemen zoals schorren en mangroves. In vergelijking met klassieke methodes voor overstromingspreventie is dit nieuwe concept beter bestand tegen de klimaatverandering, is het kostenefficiënter en heeft het tal van bijkomende maatschappelijke voordelen.

Dat blijkt uit onderzoek van Stijn Temmerman en Patrick Meire (UAntwerpen) in samenwerking met het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), Institute for Marine Resources and Ecosystem Studies (IMARES), de Technische Universiteit Delft en Ecoshape.

Door de klimaatverandering moeten we ons wereldwijd beschermen tegen toenemende overstromingsrisico’s in kustgebieden en in het mondingsgebied van rivieren. De oorzaken? De stijging van de zeespiegel en de toenemende intensiteit van stormen. “Wanneer een zware storm zich van op zee naar de kust toe beweegt, ontstaat een zogenaamde stormvloed waardoor het zeewaterpeil met meerdere meters kan worden opgestuwd”, legt Temmerman uit. “Dat leidt tot overstromingsrampen zoals recent op de Filippijnen door tyfoon Haiyan of vorig jaar in New York door orkaan Sandy. Ook in Vlaanderen zijn stormvloedrampen mogelijk langs de Schelde en haar zijrivieren, zoals we hebben meegemaakt in 1953 en 1976.”

De studie analyseert waar de noodzaak tot overstromingspreventie het hoogst is en hoe we ons kunnen beschermen. Temmerman: “Het meest kritiek zijn dichtbevolkte rivierdelta’s, ondermeer in Zuidoost-Azië, Noord-Amerika en West-Europa. Klassieke methodes voor overstromingspreventie, zoals dijken, afsluitdammen en stormvloedkeringen, blijken niet zo goed bestand te zijn tegen de klimaatverandering. Ze moeten geregeld hoger en breder worden gemaakt, wat heel veel geld kost.”

“Bedijking van land kan bovendien nadelige gevolgen hebben, zoals extra opstuwing van stormvloeden in riviermondingen en het wegzakken van het ingedijkte land door bodemdrainage, waardoor het overstromingsrisico nog groter wordt. Kunstmatige waterkeringen verstoren ook het natuurlijke watermilieu. Zo heeft het afsluiten van zeearmen in de Zeeuwse delta, bijvoorbeeld, geleid tot giftige algenbloei, met rampzalige gevolgen voor het waterleven.”

Aanleg van natuurlijke buffers

Temmerman en zijn collega’s pleiten daarom voor de aanleg van grote ecosystemen, die een natuurlijke buffer bieden tegen stormvloeden, zeespiegelstijging en kusterosie. De onderzoekers tonen aan dat deze nieuwe methodes beter bestand zijn tegen de klimaatverandering, kostenefficiënt en milieuvriendelijk zijn, en dat hiermee vele kritische regio’s in de wereld beschermd kunnen worden. Ze steunen hun pleidooi voor meer wereldwijde toepassingen op onderzoek in Vlaanderen en Nederland. Bijvoorbeeld, het Vlaamse Sigmaplan, dat de Schelde en haar zijrivieren moet beschermen tegen stormvloeden vanuit de Noordzee, voorziet in de aanleg van 4000 ha gecontroleerde overstromingsgebieden, waarvan zo’n 2500 ha worden ingericht als schorren.

Schorren zijn ecosystemen die van nature voorkomen langs kusten en riviermondingen, zoals het Verdronken Land van Saeftinghe langs de Schelde en het Zwin bij Knokke. Nieuwe grote schorren worden ondermeer aangelegd in de Hedwigepolder, Prosperpolder, en Kruibeekse polder, door dijken landinwaarts te verplaatsen of door via sluizen een gereduceerde getijdenwerking in de polders binnen te laten. Bij stormvloeden worden grote watervolumes geborgen in deze nieuwe schorren, waardoor het risico op overstromingen in het dichtbevolkte binnenland afneemt. Schorren zijn ook efficiënte golfbrekers, waardoor kusterosie en onderhoudskosten van achterliggende dijken worden verminderd.

Temmerman: “We hebben aangetoond dat schorren zich mee ophogen met de stijgende zeespiegel door geologische en biologische processen. Deze ecosystemen fungeren dus als natuurlijke waterkeringen die zichzelf onderhouden en aanpassen aan de klimaatverandering. Bovendien leveren ze bijkomende maatschappelijke voordelen. Zo zijn ze essentiële groeiplaatsen voor commercieel interessante vis-, schaal- en schelpdiersoorten, dragen ze bij tot de natuurlijke waterzuivering van rivieren en kustgebieden, kunnen ze de concentratie aan schadelijke broeikasgassen compenseren, en bieden ze mogelijkheden voor recreatie en natuurbeleving. Voor tropische en meer zandige kusten spelen mangrovebossen, koraalriffen, duinen en oesterbanken een gelijkaardige beschermende rol.”

Ondanks de vele voordelen en gunstige toepassingsmogelijkheden in vele kritieke regio’s in de wereld zijn er ook beperkingen. “De aanleg van grote ecosystemen vraagt meer ruimte dan klassieke waterkeringen. Voorlopig is er ook veel minder ervaring mee en duurt het enkele jaren voor een ecosysteem zich goed heeft ontwikkeld. Bovendien zijn beleidsmensen en het brede publiek nog niet overal overtuigd van de voordelen. Dat is cruciaal om een maatschappelijk draagvlak te creëren voor projecten zoals de geplande schorontwikkeling in de Nederlandse Hedwigepolder en elders in Vlaanderen.”

Meer weten?

Prof. dr. Stijn Temmerman (UAntwerpen): stijn.temmerman@uantwerpen.be of 0494 626752 Prof. Dr. Patrick Meire (UAntwerpen): patrick.meire@uantwerpen.be of 032652274

Temmerman, S., P. Meire, T. J. Bouma, P. M. J. Herman, T. Ysebaert, and H. J. De Vriend (2013): Ecosystem-based coastal defence in the face of global change. Verschijnt in Nature, nummer 7478 van 5 december 2013

Gerelateerd nieuws

  • Tielrodebroek, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Aftellen naar de herprofilering van de ringdijk in Tielrodebroek

    28 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Archeologisch proefsleuvenonderzoek Bastenakkers
    Lees verder
    Persbericht

    Archeologisch proefsleuvenonderzoek in Bastenakkers

    21 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Kloosterbeemden in 2023, ©Vilda
    Lees verder
    Persbericht

    Kloosterbeemden krijgt rietmoeras, wandellus en uitkijktoren

    12 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Wal-Zwijn in 2023, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Bouw overloopdijk in gecontroleerd overstromingsgebied Wal-Zwijn gestart

    20 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Lees verder
    Persbericht

    Opstart volgende fase aanleg gecontroleerd overstromingsgebied Heindonk - Tien Vierendelen

    11 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Groot Schoor, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Vrederechter verklaart klacht rond knijtenprobleem ongegrond

    9 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Golftest mobiele waterkering, ©Thomas Bruyninckx
    Lees verder
    Persbericht

    Positieve golftest voor de toekomstige mobiele waterkering Scheldekaaien

    7 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Lees verder
    Persbericht

    Samenwerking in de Demervallei had wel degelijk een impact op de wateroverlast van begin januari.

    1 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Zammelsbroek
    Infopunt Zammelsbroek ©Motion Planet
    Lees verder
    Persbericht

    Nieuw infopunt biedt inkijk in de ontwikkeling van natte natuur in Zammelsbroek

    27 januari 2024

    Lees verder Lees verder
mail

Op de hoogte blijven?
Schrijf je nu in op de nieuwsbrief.

Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws over het Sigmaplan? Schrijf je dan in voor de digitale nieuwsbrief.

Schrijf me in voor de nieuwsbrief

help_outline

Nog vragen?
Contacteer ons.

Heb je nog een vraag of opmerking? Neem dan contact met ons op en we helpen je zo snel mogelijk verder.

Ga naar contact