Paardeweide pakt uit met nieuwe natuur en leerpad

In het projectgebied Paardeweide, onderdeel van het Sigmaproject Cluster Kalkense Meersen, zijn de werken van het Sigmaplan volledig achter de rug. Wandelaars kunnen zich van op het wandelpad tegoed doen aan de natte natuur die mondjesmaat tot ontplooiing komt. Zo heeft het rietatol van dertig hectare, met tal van sloten en eilandjes, nu al een enorme aantrekkingskracht op watervogels en steltlopers. Via het kersverse wandelpad met infoborden kan je het gebied beter leren kennen. Toch valt er in Paardeweide veel meer te bewonderen dan alleen natuur.

Verhoogde veiligheid dankzij ringdijk
Paardeweide doet dienst als gecontroleerd overstromingsgebied (GOG). Dat betekent dat het bij extreme weersomstandigheden Scheldewater kan bergen op een veilige manier. Om de achterliggende woongebieden te beschermen tegen wateroverlast, werd de bestaande ringdijk verstevigd en verhoogd. De grond daarvoor werd aangevoerd vanuit Paardeweide zelf.

Michaël De Beukelaer-Dossche van W&Z: “Voor de verhoging van de ringdijk gebruikten we grond die we wonnen in het zuidelijke deel van het gebied. Door de veiligheidswerken op die manier aan te pakken, sloegen we twee vliegen in één klap. We beperkten om te beginnen het vervuilende transport over de weg en de hinder voor omwonenden. Maar tegelijk creëerden de graafwerken ook een drassig gebied in Paardeweide, waar zo nieuwe waterpartijen en rietvelden ontstonden.”

Na een overstroming moet het water weer kunnen terugvloeien naar de Schelde. Daarom werden er slimme uitwateringsconstructies aangelegd in Paardeweide. Die laten het water niet alleen terugstromen naar de rivier, maar zorgen er ook voor dat het waterpeil op de juiste hoogte staat voor de ontwikkeling van de natte natuur.

Geleidelijke omvorming tot volwaardig wetland
Doordat Paardeweide gemiddeld slechts één keer per jaar overstroomt, krijgt het wetland er verder alle kansen. Zo ontstaat een lappendeken van natuurlijke variatie: natte weilanden, riet, open water en elzenbroekbos wisselen elkaar af. Authentieke Scheldenatuur die de voorbije decennia verloren ging, vindt zo weer een onderkomen in Paardeweide. Daar zullen zich in de hogergelegen delen vooral natte dottergraslanden, kamgrasland en glanshaverhooiland ontwikkelen.

De graslanden in het gebied zullen worden beheerd in samenwerking met lokale landbouwers. Zij helpen – tegen een vergoeding – bij het omvormen van voormalige landbouwgronden tot volwaardig wetland. Dat doen ze vijf jaar lang, zodat ze intussen hun bedrijven kunnen reorganiseren. Nadien gaat het echte natuurbeheer van start.

In het oostelijke deel van Paardeweide kunnen kinderen en natuurliefhebbers hun hart ophalen op het kersverse leerpad. Infoborden doen de ambitieuze opzet van het Sigmaplan uit de doeken en maken wandelaars wegwijs door het oostelijke deel van Paardeweide. Van dichtbij maken ze er kennis met het GOG, de ingenieuze vistrappen en het rietatol. In dat rietatol staat zowel diep als ondiep water, met daartussen landruggen waarop riet zich kan ontwikkelen. Zo’n landschap lokt zeldzame vogelsoorten, zoals het woudaapje, de kwak en de roerdomp.

Dominiek Decleyre van het ANB: “Het rietatol is momenteel zo’n 30 hectare groot. Je vindt er een wirwar van sloten en eilandjes, die kieskeurige watervogels en steltlopers wel kunnen bekoren. De zeldzame roerdomp bijvoorbeeld vindt hier een ideale habitat. Het rietatol biedt hem dan ook tal van geschikte broedeilandjes. De komende jaren laten we dit gebied vol riet groeien. Daarin kan de roerdomp perfect zijn beroemde paalhouding ten uitvoer brengen. Zo blijft hij onzichtbaar tussen de pollen riet.”

GOG Paardeweide in actie

Dat de Sigmaprojecten nuttig zijn én werken, werd bewezen op 5 en 6 december 2013. Toen trok de zogenaamde sinterklaasstorm over Noord-Europa. Ook de Lage Landen werden getroffen door het slechte weer. De combinatie van een noordwesterstorm en springtij op zee dwong W&Z ertoe de fase ‘gevaarlijk stormtij’ af te kondigen. Ook het overstromingsgebied Paardeweide kreeg toen een vuurdoop. Die werd met verve doorstaan en vrijwaarde zo talloze mensen van waterellende.