Natte natuur onmisbaar in strijd tegen gevolgen klimaatverandering

De afgelopen eeuwen hebben we de Schelde in een strak keurslijf gestoken door gebieden in te polderen en de rivier recht te trekken. Dat leidde tot hogere hoogwaterstanden die steeds verder landinwaarts voorkomen. De Schelde heeft minder ruimte om op een natuurlijke manier buiten haar oevers te treden, met overstromingsgevaar tot gevolg. Dat risico neemt enkel toe als gevolg van de klimaatverandering. De zeespiegelstijging kan de gevolgen van een stormtij namelijk doen toenemen. De hogere waterstanden die daarmee gepaard gaan moeten opgevangen worden en ook de stormvloed moet gedempt worden. Een ander gevolg van de klimaatverandering is toenemende verdroging.

Door gecontroleerde overstromingsgebieden aan te leggen en land te ontpolderen, geeft het Sigmaplan de Schelde en haar zijrivieren opnieuw meer ruimte om te stromen. Maar er is meer: de natte natuur die in die Sigmagebieden tot ontwikkeling komt, is een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen de gevolgen van klimaatverandering. En dat vieren we elk jaar op 2 februari, tijdens World Wetlands Day

Longen van de rivier

Het thema dit jaar is wetlands and climate change. “De term ‘wetlands’ wordt hier ruim geïnterpreteerd, het gaat over diverse vormen van natte natuur”, zegt Dominiek Decleyre van het Agentschap voor Natuur en Bos, dat het Sigmaplan mee realiseert. “Met het Sigmaplan zorgen we op verschillende manieren voor natte natuur. In de gecontroleerde overstromingsgebieden met gereduceerd getij stroomt elk dag op het ritme van eb en vloed water via een sluis in en uit het gebied, met als resultaat een landschap van slikken en schorren, typische getijdennatuur. Dat zie je bijvoorbeeld in het Zennegat in Mechelen. Ook in de ontpolderingen van het Sigmaplan komt getijdennatuur tot ontwikkeling, zoals in Wijmeers in Berlare.”

Slikken en schorren doen dienst als de longen van de rivier. Ze filteren het teveel aan stikstof en fosfor uit het water en voegen zuurstof toe. Geen wonder dus dat heel wat vissoorten de plasjes in slikken- en schorrengebieden als paaiplaats en kraamkamer gebruiken. Bovendien temperen slikken en schorren in een ontpoldering de kracht van het getij en verminderen zo de druk op de dijken.

Spons

We creëren ook natte natuurgebieden die er heel verschillend kunnen uitzien, van zeer vochtige tot minder vochtige graslanden, van natte bossen tot moerasachtige gebieden. In natte graslanden staat het grondwater hoger in de winter dan in de zomer. Bij hevige regenval zuigen de graslanden het water op, om het in periodes van droogte met mondjesmaat los te laten. Een natuurlijke spons, met andere woorden, die van cruciaal belang is tijdens aanhoudende droge periodes zoals afgelopen zomer. Die eigenschap maakt natte graslanden uitermate geschikt om verdroging als gevolg van de klimaatverandering op te vangen.

Europese steun

Dat Europa overtuigd is van het nut van de Sigmagebieden in de strijd tegen de klimaatverandering, blijkt uit het Europese LIFE-project SPARC (Space for Adapting the River Scheldt to Climate Change). Via dat project voorziet de Europese Unie financiële steun om zes Sigmagebieden in de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen verder te ontwikkelen. De Europese steun geeft een extra duwtje in de rug om in deze gebieden authentieke getijdennatuur te creëren. De initiatiefnemers van LIFE SPARC zetten zich in om klimaatadaptatie meer in de kijker te plaatsen. Bewoners en bezoekers moeten bovendien volop kunnen genieten van de Schelde en de Sigmagebieden.